1.Odzyskiwanie należności  na terenie Włoch (recupero crediti)

Proces oraz postępowanie nieprocesowe we włoskim prawie cywilnym, stanowią dwa podstawowe, równorzędne tryby postępowania rozpoznawczego (procedimento di cognizione).

Prawo włoskie przewiduje kilka sposobów odzyskiwania należności, które generalnie dzielą się na trzy kategorie:

1. Pierwszą jest postępowanie procesowe (procedimento ordinario di cognizione). Proces podobnie jak w Polsce jest podstawową formą rozpoznawania spraw cywilnych. Prawo włoskie rozróżnia również dwa postępowania uproszczone (procedimenti sommari): postępowanie upominawcze (procedimento monitorio) oraz postępowanie eksmisyjne (procedimento di sfratto).

2. Postępowanie zabezpieczające (procedimento cautelari).

3. Postępowanie egzekucyjne (procedimento d’esecuzione), które zmierza do realizacji żądań wierzyciela przyznanych wcześniejszymi postepowaniami.

2. Działania prawne

Postępowanie procesowe we Włoszech- procedimento ordinario di cognizione

 

Postępowanie procesowe- stanowiące wzorzec dla innych postępowań- stosuje się wówczas gdy przepisy szczególne nie przewidują innego trybu postępowania. Wszczęcie postępowania następuje z chwilą wytoczenia powództwa (atto di citazione). Powód w powództwie żąda realizacji określonego roszczenia, bądź ochrony danego prawa.

W przypadku sprawy z zakresu prawa do zobowiązań, wierzyciel powinien dokładnie określić swoje żądania, oznaczając wartość przedmiotu sporu (o ile nie jest to kwota pieniężna) oraz przytoczyć okoliczności je uzasadniające.

Wierzyciel może dochodzić swoich praw za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych min. dowodu z dokumentu albo świadka (formalne przesłuchanie), przysięgi rozstrzygająca spór itp. Gdy sprawa dotyczy wierzytelności powstałej na skutek wymiany handlowej, wymagane są dowody polegające min. na wskazaniu stosownych faktur, złożonych przelewów bankowych, poświadczeń dokumentów przewozowych w przypadku jeżeli towary są eksportowane lub importowane itp.

Jest to postępowanie obszerne, a okres jego trwania zależy od stopnia zawiłości sprawy.

Powyższa procedura w przypadku roszczeń wierzycieli o spełnienie zobowiązania, w praktyce wynosi około 1 roku i kończy się orzeczeniem prowizorycznie egzekucyjnym.

W przeciągu 30 dni (art. 325 C.P.C.) od daty doręczenia orzeczenia, strona (dłużnik) ma prawo odwołać się od niego. Jeżeli to uczyni, to proces wchodzi w drugą fazę postępowania, bardziej szczegółową, polegającą na ważeniu motywów, którymi kierowała się strona w złożonym zażaleniu (apelacji).

Przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego przewidują również wniesienie późniejszej kasacji (Ricorso per Cassazione).

Postępowanie upominawcze - Procedimento monitorio -(art. 633 – 687 C.P.C.)

Regulowane jest przepisami Kodeksu Postępowania Cywilnego, w księdze czwartej, dotyczącej postępowań uproszczonych. Jego cechą charakterystyczną jest znaczne uproszczenie i przyspieszenie w stosunku do zwykłego postępowania sądowego. Sąd może bez rozprawy, z pominięciem udziału pozwanego, wydać nakaz zapłaty, w którym nakazuje pozwanemu, aby zaspokoił roszczenia powoda.

Art. 633 C.P.C. stanowi, iż na wniosek wierzyciela, którego wierzytelność wyrażona jest w pieniądzu albo w rzeczach zamiennych, kompetentny sąd wyda nakaz zapłaty, o ile wierzytelność ta dochodzona jest na podstawie pisemnych środków dowodowych (min. faktur, dokumentów przewozowych, przelewów bankowych, wezwań dłużnika do zapłaty itp.)Niedopuszczalnym jest dochodzenie w postępowaniu upominawczym innych świadczeń niż wymienione wyżej, zwłaszcza rzeczy określonych indywidualnie. Ponadto okoliczności uzasadniające żądanie pozwu muszą być udowodnione w całości.

W praktyce postępowanie to opiera się na wniesionych przez wierzyciela pisemnych wniosków dowodowych, obciążających dłużnika. Ten typ postępowania z pewnością charakteryzuje się szybkością ze względu na przedmiotowe i dowodowe zawężenie możliwości dochodzenia roszczeń.

Pozew wyposażony w wymagane dokumenty wierzyciel składa do sądu właściwości ogólnej.

Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu 40 dni od dnia doręczenia nakazu zapłaty, zaspokoić roszczenia wierzyciela w całości, wraz z kosztami albo wnieść w tym samym terminie zarzuty art. 641 C.P.C. Bieg 40 dniowego terminu do złożenia zarzutów rozpoczyna się od dnia prawidłowego doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty wraz z pozwem i załącznikami. Ustawodawca włoski wprowadził jeszcze jeden termin 60 dni (w niektórych przypadkach wynoszący 90 dni) na doręczenie nakazu zapłaty dla pozwanego, liczony od dnia jego wydania.

Jeżeli pozwany w wyznaczonym terminie nie wniósł skutecznych zarzutów, nakaz zapłaty staje się prawomocny i rozpoczyna fazę egzekucyjną.

Możliwym jest również złożenie wniosku przez powoda o egzekucję prowizoryczną, która ma na celu zabezpieczyć wierzyciela przez ewentualnym przedłużaniem sprawy przez pozwanego oraz co najważniejsze ma zabezpieczyć poniesione nakłady.

Postępowanie egzekucyjne we Włoszech- procedimento esecutivo

 

Celem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do przymusowego zrealizowania obowiązków podlegających wykonaniu, a wynikających z prawomocnego orzeczenia sądowego, a także innych tytułów egzekucyjnych.

Podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, którym jest tytuł egzekucyjny (titolo esecutivo) zaopatrzony w klauzulę wykonalności (formula esecutiva). We włoskim prawie cywilnym tytułem egzekucyjnym może być zarówno prawomocne orzeczenie sądu (sentenza), które już w pierwszej instancji jest prowizorycznie wykonalne (sentenza provvisoriamente esecutiva), jak i inne orzeczenia, ugody i akty, podlegające egzekucji na drodze egzekucji sądowej np. czeki, weksle, akty notarialne albo inne akty publiczne.

Wierzyciel dysponujący tytułem egzekucyjnym składa wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności (formula esecutiva). Po jej nadaniu wierzyciel wzywa dłużnika do spełnienia ciążących na nim świadczeń, wyznaczając mu jednocześnie 10 dniowy termin do ich spełnienia. Po jego upływie, wierzyciel ma prawo żądać dokonania egzekucji przymusowej.

Egzekucji przymusowej dokonuje się za pośrednictwem komornika sądowego (ufficiale giudiziario), do którego wierzyciel składa żądanie, wskazując w nim: środek egzekucji orazświadczenie, które ma być spełnione.

Bez wdawania się w szczegóły, generalnie sposoby egzekucji dzielą się na:

- egzekucję świadczeń pieniężnych, w tym egzekucję z ruchomości, nieruchomości, z wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych itp. oraz

- egzekucję świadczeń niepieniężnych.

Przykładowo egzekucja z ruchomości składa się z trzech etapów. Pierwszy polega na zajęciu wskazanej przez wierzyciela ruchomości, następnie komornik (ufficiale giudiziario) dokonuje jej sprzedaży a ostatecznie następuje podział sumy uzyskanej z egzekucji lub wypłata jej wierzycielowi.

Obok powyższej procedury egzekucyjnej a odnoszącej się do szeroko pojętej grupy przedsiębiorców, przewidziana jest forma określona prawem upadłościowym. Forma ta dotyczy podmiotów, których niemożność zaspokojenia wierzycieli wynika ze stanu niewypłacalności firmy.

W tym przypadku Sąd dysponując zgłoszeniem o upadłość, wyznacza syndyka masy upadłościowej, który pod kontrolą sędziego delegowanego dokonuje wszelkich niezbędnych czynności zmierzających do zaspokojenia wierzycieli. Wierzyciele zaspokajani są proporcjonalnie do wysokości należnych im świadczeń oraz w przewidzianej prawem kolejności.

Postępowania zabezpieczające we Włoszech – procedure cautelative

 

Wierzyciel, który powziął uzasadnione obawy co do możliwości utraty własnej wierzytelności, może żądać od Sądu działań zabezpieczających na majątku dłużnika. Wniosek taki może być złożony w toku sprawy albo przed jej rozpoczęciem, a zajęcie tytułem zabezpieczenia (sequestro conservativo) dotyczyć może zarówno dóbr ruchomych jak i nieruchomości.

Zarządzenie tymczasowe nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, jest bowiem jedynie formą tymczasowej ochrony prawnej, której celem jest zapobieżenie sytuacji utrudniającej lub uniemożliwiającej wierzycielowi wykonanie przyszłego orzeczenia sądowego.

Przesłankami do otrzymania niniejszego zabezpieczenia, są:

- obawa, że brak zabezpieczenia mógłby pozbawić wierzyciela zaspokojenia,

- widoczna zasadność prawa do wierzytelności.

Warto również zwrócić uwagę na układy zawierane między dłużnikiem a wierzycielami w postępowaniu układowym (concordati preventivi) oraz porozumień między dłużnikiem a wierzycielami, w przedmiocie czasowego odroczenia konieczności ich zaspokojenia. Dotyczy to przypadków gdy dłużnik jest w stanie niewypłacalności, ale nie jest jeszcze upadłym albo znajduje się w stanie przejściowej niemożności zaspokojenia wymagalnych roszczeń wierzycieli, a więc podlega prawu układowemu.

W tym pierwszym przypadku dłużnik może zaproponować wierzycielom układ przewidujący 100% spłatę wierzytelności uprzywilejowanych i przynajmniej 40% wierzytelności nie zabezpieczonych. Drugi przypadek dotyczy działań w postępowaniu układowym, gdzie dłużnik umawia się z wierzycielami co do odroczenia terminu spłaty wierzytelności. W obu przypadkach poszczególni wierzyciele nie mogą wszczynać czynności egzekucyjnych w stosunku do dłużnika, a wiążące decyzje są podejmowane na mocy większości wierzytelności.

Przedawnienia roszczeń we Włoszech – prescrizioni

 

Problematyka przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych jest dość skomplikowana. Wynika to z faktu, iż w wielu przypadkach strony mają prawo umownego ustalenia dłuższego niż regulacje kodeksowe okresu przedawnienia, bądź wynika z samej natury stosunku prawnego.

Okres przedawnienia w przypadku wierzytelności możemy podzielić na:

1. Przedawnienie zwykłe (prescrizione ordinaria), które wynosi 10 lat (art. 2946 KC). Okres ten może zostać przerwany poprzez każdą czynność prawną, która otwiera drogę sądową (w postępowaniach: rozpoznawczym, zabezpieczającym, egzekucyjnym), albo też przez każdą inną czynność wzywającą dłużnika do wykonania roszczenia (upomnienie pozasądowe albo inne wezwanie do zapłaty w formie pisemnej). Termin ten jest okresem w pewnym sensie „odnawialnym”, co oznacza że poddaje się zarówno rygorowi przerwania przedawnienia (np. wystawienie nakazu zapłaty) oraz zawieszenia jego biegu.

2. Krótsze okresy przedawnienia, jak np. pięcioletni okres przedawnienia od odsetek i generalnie od wszystkiego co podlega opłacie periodycznie (art. 2948). Ponadto ustawodawca włoski przewidział roczny okres przedawnienia w stosunku do czynności mediatora (art. 2950), w przedmiocie roszczeń ubezpieczeniowych (art. 2952) oraz w stosunku do spedycji i transportu (art. 2951).

Europejski nakaz zapłaty we Włoszech

Egzekucja komornicza we Włoszech

Windykacja we Włoszech

Dłużnik z Włoch

Wezwanie do zapłaty

Odsetki ustawowe