Przedawnienie należności w Szwajcarii

Aktualności
Windykacja
Przedawnienie należności
Przedawnienie należności w Szwajcarii

W niniejszym artykule omawiamy szczegółowo temat przedawnienia należności w Szwajcaria – czyli terminy, zasady, skutki oraz praktyczne wskazówki dla wierzycieli i dłużników. Zakres ten ma istotne znaczenie prawne oraz ekonomiczne – zarówno przy dochodzeniu roszczeń, jak i obronie przed roszczeniami dłużnika.

Szwajcaria - Przedawnienie należności - Ramy prawne – co należy znać

Podstawowe akty prawne

Podstawowym aktem regulującym przedawnienie w prawie zobowiązań jest Schweizerisches Obligationenrecht (Kodeks zobowiązań, „CO”).
Procedury związane z egzekucją należności regulowane są przez Bundesgesetz über Schuldbetreibung und Konkurs (SchKG) (Federalna ustawa o egzekucji i upadłości, „DEBA”/„SchKG”).

Co oznacza przedawnienie?

W skrócie — przedawnienie oznacza, że po upływie określonego czasu wierzyciel traci możliwość skutecznego wytoczenia roszczenia lub jego egzekucji przeciwko dłużnikowi. Ważny jest moment rozpoczęcia biegu terminu, możliwości jego przerwania/interrupcji oraz skutki prawne.

Podstawowe terminy przedawnienia w Szwajcarii

Poniżej przegląd najważniejszych terminów — zawsze należy jednak analizować konkretną sprawę, ponieważ mogą obowiązywać wyjątki.

Rodzaj roszczenia	Termin przedawnienia*	Uwagi
Roszczenia wynikające z umowy (zobowiązania kontraktowe)	10 lat od wymagalności (art. 127 CO)	Termin podstawowy
Roszczenia okresowe (np. czynsz, odsetki kapitału, płatności okresowe)	5 lat (art. 128 CO)	Specjalny, krótszy termin
Roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych („tort”) i bezpodstawnego wzbogacenia	3 lata od momentu, gdy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej; oraz termin absolutny 10 lat od zdarzenia (art. 60, art. 67 CO)	Od 1 stycznia 2020 weszła nowa regulacja.
Roszczenia z tytułu szkody na osobie lub śmierci w związku z zobowiązaniem kontraktowym	3 lata od wiedzy + absolutny 20 lat od zdarzenia (art. 128a CO)	Specjalna regulacja dla szkód osobowych
Roszczenia wynikające z tytułu tzw. „loss certificate” (Betreibungsausweis) wydanych przed 1 stycznia 1997	20 lat od daty wydania świadectwa (wyjątek historyczny)

Wyjaśnienie najważniejszych terminów

10 lat: standardowy okres dla większości zobowiązań umownych.
5 lat: krótszy termin dla płatności okresowych – ważny przy czynszach, odsetkach, usługach ciągłych.
3 lata / 10 lat / 20 lat: w przypadku czynów niedozwolonych i szkód osobowych ustawodawca wprowadził rozróżnienie między terminem względnym (wykorzystującym wiedzę o szkodzie) a absolutnym (od zdarzenia).
20 lat „loss certificate”: dotyczy specyficznej sytuacji historycznej – świadectw egzekucyjnych wydanych przed reformą.

Przerwanie i zawieszenie terminu przedawnienia

Przerwanie („interruption”)

Termin przedawnienia może zostać przerwany, co oznacza, że od momentu przerwania bieg terminu zaczyna się na nowo. Przykłady działań powodujących przerwanie:

uznanie długu przez dłużnika – np. zapłata części, odsetek, pisemne potwierdzenie zobowiązania.
wszczęcie oficjalnej procedury egzekucyjnej (np. wniesienie „Betreibungs-Begehren”)

Zawieszenie („suspension”)

W określonych przypadkach przepisy przewidują zawieszenie biegu terminu – np. gdy prawomocne postępowanie sądowe lub administracyjne uniemożliwia działanie wierzyciela. Przykłady są rzadsze, kluczowe są przepisy konkretne.

Skutki przerwania

Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia, okres obowiązuje od początku — wierzyciel zyskuje „nową” szansę dochodzenia roszczenia. Przykładowo, jeśli po 6 latach dłużnik uznał dług, termin 10-letni rozpoczyna się od daty uznania.

Skutki przedawnienia – co oznacza dla wierzyciela i dłużnika

Dla wierzyciela

Po upływie terminu (bez przerwania) nieskuteczna będzie windykacja poprzez sąd lub egzekucję — dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia.
Wartość roszczenia może nie być zupełnie wyeliminowana, ale możliwość dochodzenia jego w drodze sądowej znacznie słabnie.
Wierzyciel powinien działać aktywnie: monitorować terminy, w razie potrzeby podejmować działania przerywające bieg (uznanie długu, wniesienie wniosku egzekucyjnego).

Dla dłużnika

Po stwierdzeniu, że roszczenie jest przedawnione — można skutecznie podnieść ten zarzut i uniknąć egzekucji.
Należy jednak pilnować, czy faktycznie termin upłynął oraz czy nie nastąpiło przerwanie lub zawieszenie terminu.
W niektórych przypadkach dłużnik może chcieć formalnie uznać lub zapłacić część, aby potem mieć pewność, że termin rozpoczął się „na nowo”.

Przykład: roszczenie wynikające z umowy

Załóżmy, że wierzytelność stała się wymagalna 1 stycznia 2015 r. – termin 10-letni kończy się 31 grudnia 2024 r., o ile nie nastąpiło przerwanie. Jeśli dłużnik 1 lipca 2020 r. zapłaci odsetki lub uzna dług – termin rozpoczyna się od 1 lipca 2020 r., i przedawnienie nastąpi 30 czerwca 2030 r.

Przedawnienie w praktyce windykacyjnej i egzekucyjnej w Szwajcarii

Procedura egzekucji („Betreibung”)

Wierzyciel składa wniosek do właściwego urzędu egzekucji („Betreibungsamt”) – urząd nie bada podmiotu roszczenia, lecz dokonuje wpisu.
Wymagalność roszczenia i kontrola przedawnienia stanowią element obrony dłużnika.
Wpis egzekucyjny może sam w sobie stanowić przerwanie terminu przedawnienia.

Wpis w rejestrze dłużników („Betreibungsregister”)

Nawet po zakończeniu egzekucji wpis pozostaje w rejestrze przez określony czas – ma to znaczenie dla reputacji dłużnika.
Z perspektywy kredytodawców i windykatorów: przedawnienie roszczenia nie zawsze znaczy automatyczne usunięcie wpisu – warto zwrócić uwagę na dane praktyczne.

Wskazówki praktyczne dla wierzycieli

Regularnie analizuj terminy przedawnienia roszczeń – zwłaszcza przy starszych fakturach lub należnościach zagranicznych.
Rozważ działania przerywające termin: formalne wezwanie do zapłaty, uznanie zobowiązania przez dłużnika, wniesienie wniosku egzekucyjnego.
Przy roszczeniach transgranicznych lub z udziałem obcokrajowców zbadaj właściwe prawo (prawo właściwe, właściwość sądu) – choć termin prawny w Szwajcarii może być taki sam, praktyka dochodzenia może być bardziej złożona.

Wskazówki dla dłużników

W razie otrzymania wezwania – szybko ustal datę wymagalności roszczenia oraz czy termin już upłynął.
Sprawdź, czy nie nastąpiło przerwanie lub zawieszenie terminu – uznanie długu może powodować nowy 10-letni termin.
Jeśli termin już upłynął, przygotuj się na podniesienie zarzutu przedawnienia w postępowaniu egzekucyjnym lub sądowym.

Uwagi specjalne i wyjątki

Umowy z roszczeniami okresowymi

– Roszczenia takie jak czynsz, odsetki, płatności okresowe – mają termin 5 lat (art. 128 CO) i nie 10 lat.
– Przykład: umowa najmu; właściciel może dochodzić zaległego czynszu przez 5 lat od wymagalności każdego okresu.

Roszczenia z tytułu szkody osobowej i czynów niedozwolonych

– Ważna jest wiedza poszkodowanego oraz absolutny okres: 3 lata od wiedzy + 20 lat (w przypadku szkody na osobie) od czynu.
– Warto zwrócić uwagę na nowe przepisy od 1 stycznia 2020 r. (nowelizacja przedawnienia).

Historyczne świadectwa egzekucyjne (loss certificates)

– Dla świadectw wystawionych przed 1 stycznia 1997 wprowadzono 20-letni termin – po upływie tego terminu wierzyciel może napotkać trudności w egzekucji.
– To jest ważny wyjątek dla należności bardzo starych.

Zakaz zmiany terminu na gorszy

– Zawarcie umowy przewidującej krótszy lub dłuższy termin przedawnienia niż przewidziany ustawowo może być nieważne, jeśli wyklucza ustawowe minimum. Przykładowo, nie można ważnie zrzec się zarzutu przedawnienia na okres dłuższy niż 10 lat.