Szkody majątkowe i sposoby ich naprawienia – kompleksowy przewodnik

Szkody majątkowe powstałe w wyniku wypadków komunikacyjnych to temat, który w praktyce rodzi najwięcej sporów z ubezpieczycielami. Poszkodowani często spotykają się z zaniżaniem odszkodowań, błędnym ustalaniem wartości szkody czy problemami z rozliczeniem kosztów naprawy pojazdu. W niniejszym artykule przedstawiamy kluczowe zagadnienia związane z likwidacją szkody majątkowej, uwzględniając aktualne rekomendacje oraz najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Sposoby ustalenia szkody

Ustalanie szkody majątkowej może odbywać się na dwa sposoby:

• metoda kosztorysowa – wycena kosztów naprawy pojazdu na podstawie opinii biegłego, systemów eksperckich (np. Audatex, Eurotax), stawek rynkowych i średnich cen części zamiennych;
• metoda rachunkowa – rozliczenie rzeczywiście poniesionych kosztów naprawy udokumentowanych fakturami.

Wybór metody zależy od tego, czy poszkodowany naprawił pojazd. Warto pamiętać, że poszkodowany ma prawo wyboru, a ubezpieczyciel nie może narzucać wyłącznie wyceny kosztorysowej, jeśli przedstawiono realne rachunki.

Szkoda całkowita i jej znaczenie dla likwidacji szkody

Za szkodę całkowitą przyjmuje się sytuację, w której koszt naprawy przewyższa wartość rynkową pojazdu sprzed zdarzenia lub naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona. W takim przypadku odszkodowanie ustala się jako różnicę pomiędzy wartością pojazdu przed wypadkiem a wartością pozostałości (tzw. wraku).

Dla poszkodowanego oznacza to często niższą kwotę świadczenia. Ubezpieczyciel powinien jednak precyzyjnie udokumentować zarówno wartość sprzed szkody, jak i wartość pozostałości, opierając się na rynkowych danych, a nie hipotetycznych ofertach sprzedaży.

Zbycie pojazdu uszkodzonego przed procesem

Sprzedaż pojazdu uszkodzonego nie pozbawia poszkodowanego prawa do odszkodowania. Odszkodowanie nadal powinno odpowiadać różnicy pomiędzy wartością auta sprzed szkody a wartością uzyskaną ze sprzedaży wraku.
Należy jednak zachować dokumenty potwierdzające transakcję – akt sprzedaży, umowę kupna-sprzedaży czy fakturę – które pozwolą precyzyjnie ustalić wartość pozostałości i uniknąć zaniżania odszkodowania.

Ustalenie kosztów naprawy (części O, Q, P/PJ, wartość robocizny) a rekomendacje KNF

Koszty naprawy obejmują zarówno części, jak i robociznę. Wyróżnia się:

• części O (oryginalne) – produkowane przez producenta pojazdu;
• części Q – części zamienne o jakości porównywalnej do oryginału, produkowane przez autoryzowanych dostawców;
• części P/PJ – tańsze zamienniki, które często nie spełniają norm jakości producenta.

Komisja Nadzoru Finansowego w swoich rekomendacjach wskazuje, że przy ustalaniu odszkodowania należy uwzględniać przede wszystkim części O i Q. Użycie tańszych zamienników nie może być narzucone wbrew woli poszkodowanego.

W zakresie robocizny należy brać pod uwagę średnie stawki warsztatów na lokalnym rynku, a nie zaniżone stawki przyjmowane przez ubezpieczycieli.

Rabaty na zakup części i usług udzielane ubezpieczycielowi

Częstą praktyką zakładów ubezpieczeń jest uwzględnianie rabatów, które one same uzyskują przy zakupie części lub usług, przy jednoczesnym obniżaniu kwoty należnego odszkodowania.
Takie działanie jest nieuprawnione – poszkodowany nie ma obowiązku korzystania z rabatów, zniżek czy sieci warsztatów współpracujących z ubezpieczycielem. Odszkodowanie powinno być ustalane w oparciu o ceny rynkowe dostępne dla przeciętnego konsumenta.

Wpływ Uchwały SN z 8 maja 2024 r. – III CZP 142/22 na ustalanie wysokości odszkodowania

Ważnym punktem odniesienia jest Uchwała Sądu Najwyższego z 8 maja 2024 r. (III CZP 142/22). SN przesądził, że poszkodowany ma prawo do pełnego odszkodowania obejmującego realne koszty naprawy, niezależnie od tego, czy pojazd został faktycznie naprawiony.
Oznacza to, że ubezpieczyciel nie może zaniżać świadczenia poprzez stosowanie hipotetycznych zniżek, części niskiej jakości czy sztucznie zaniżonych stawek robocizny.

Odszkodowanie obejmujące koszt najmu pojazdu zastępczego

Poszkodowany, który w wyniku wypadku został pozbawiony możliwości korzystania z auta, ma prawo do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego.
Okres refundowanego najmu powinien obejmować czas niezbędny do naprawy samochodu lub – w przypadku szkody całkowitej – czas potrzebny na nabycie nowego pojazdu.
Ubezpieczyciel nie może ograniczać się do refundacji kilku dni najmu, jeśli rzeczywista naprawa trwała dłużej. Poszkodowany nie jest też zobowiązany do korzystania z najmu u współpracujących z ubezpieczycielem firm.

Odszkodowanie obejmujące utratę wartości pojazdu na skutek wypadku

Nawet po profesjonalnej naprawie pojazd traci na wartości rynkowej – potencjalni kupujący traktują samochód powypadkowy jako mniej atrakcyjny.
Różnica między wartością auta sprzed wypadku a jego wartością po naprawie stanowi szkodę w postaci utraty wartości handlowej, którą ubezpieczyciel zobowiązany jest pokryć.
Roszczenie to dotyczy szczególnie pojazdów stosunkowo nowych i o dużej wartości rynkowej.

Szkody majątkowe i sposoby ich naprawienia - Podsumowanie

Likwidacja szkody majątkowej po wypadku komunikacyjnym to proces złożony, pełen pułapek i sporów z ubezpieczycielami. Znajomość podstawowych zasad – od sposobu ustalenia szkody, przez rekomendacje KNF, aż po najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego – pozwala skuteczniej walczyć o należne świadczenie.

Szkody majątkowe i sposoby ich naprawienia - Pomoc prawna

👉 Jeśli potrzebujesz wsparcia w sporze z ubezpieczycielem, skontaktuj się z kancelarią – pomożemy ustalić prawidłową wysokość odszkodowania i przeprowadzimy Cię przez cały proces.