Przedawnienie należności na Litwie – co warto wiedzieć?
Przedawnienie należności to istotny mechanizm prawny, który chroni dłużników przed roszczeniami po upływie określonego czasu, a jednocześnie wymusza na wierzycielach aktywność w dochodzeniu swoich praw. W systemie prawnym Litwy, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, funkcjonują przepisy regulujące przedawnienie roszczeń majątkowych, w tym należności wynikających z umów cywilnoprawnych, handlowych czy też zobowiązań podatkowych.
Ogólne zasady przedawnienia na Litwie
Zgodnie z litewskim Kodeksem Cywilnym (Lietuvos Respublikos civilinis kodeksas), podstawowy termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi 10 lat, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Przepisy przewidują jednak różne terminy przedawnienia w zależności od charakteru należności:
Przykładowe terminy przedawnienia:
3 lata – dla roszczeń wynikających z umów sprzedaży towarów lub świadczenia usług pomiędzy przedsiębiorcami.
1 rok – dla roszczeń dotyczących wad rzeczy ruchomych (np. reklamacje konsumenckie).
5 lat – dla roszczeń związanych z podatkami i opłatami administracyjnymi.
10 lat – dla innych roszczeń majątkowych, jeśli brak szczególnego terminu.
Początek biegu przedawnienia
Termin przedawnienia na Litwie zaczyna biec od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się lub powinien był się dowiedzieć o naruszeniu swojego prawa oraz o osobie zobowiązanej do spełnienia świadczenia. Oznacza to, że nie zawsze liczy się sama data wymagalności długu, ale również moment uzyskania wiedzy o naruszeniu.
Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia
Bieg terminu przedawnienia może zostać:
- Zawieszony, np. w przypadku działania siły wyższej lub jeśli roszczenie nie mogło być dochodzone z przyczyn niezależnych od wierzyciela.
- Przerwany, np. poprzez uznanie długu przez dłużnika, wszczęcie postępowania sądowego lub egzekucyjnego. Po przerwaniu termin przedawnienia biegnie na nowo.
Skutki przedawnienia
Po upływie terminu przedawnienia dłużnik może odmówić spełnienia świadczenia. W praktyce oznacza to, że:
- Wierzyciel nie może skutecznie dochodzić roszczenia przed sądem, jeśli dłużnik powoła się na przedawnienie.
- Roszczenie staje się nienależne prawnie, choć niekoniecznie wygasa – dłużnik może je dobrowolnie spełnić.
Przedawnienie a windykacja międzynarodowa
W przypadku roszczeń transgranicznych (np. polski wierzyciel wobec litewskiego dłużnika), należy uwzględnić przepisy prawa litewskiego dotyczące przedawnienia, o ile sprawa podlega jurysdykcji litewskiej. Dlatego tak ważna jest współpraca z lokalnymi kancelariami prawnymi lub firmami windykacyjnymi znającymi litewski system prawny.
Znajomość terminów przedawnienia i zasad ich stosowania na Litwie jest kluczowa zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników. Zbyt długie zwlekanie z dochodzeniem roszczeń może prowadzić do ich przedawnienia i utraty możliwości egzekucji. Dlatego warto działać szybko i świadomie, konsultując się z prawnikiem specjalizującym się w prawie litewskim.